column Hannah Bosma, Folia september 2000
MADONNA: MUZIEK EN FILM
Al bijna twintig jaar is Madonna wereldberoemd en opzienbarend. Dit jaar liet ze zich weer volop zien en horen in de film The Next Best Thing en met haar onlangs verschenen fascinerende album Music. Madonna is een ster met een dubbele carrière: ze is in de eerste plaats een popster, met een enorme productie aan muziek, videoclips en tournees; en ze heeft ook in meer dan vijftien films geacteerd, vaak in de hoofdrol. Maar Madonna's filmcarrière wordt in het algemeen niet als een groot succes gezien.
Als popster draagt Madonna uit een eigenzinnige, machtige vrouw te zijn. Madonna's songs staan in het teken van macht, haar eigen verlangen, zelfbeschikking en overleving.
Een groot contrast vormen daarmee haar filmrollen, waarin ze vaak een aantrekkelijke, verleidelijke vrouw speelt, die uiteindelijk sterft of slachtoffer is. Ook in The Next Best Thing wordt de subversieve Abbie het zwijgen opgelegd: van een zelfstandige en gevatte vrouw, met blauwe nagellak, losse wijde broek en slippers, die samen met haar homoseksuele beste vriend haar kind opvoedt, verandert Abbie plotseling in een zwijgende dame in een elegant rokje met tuttige schoenen, die haar rijke echtgenoot wil volgen naar de andere kant van het werelddeel, weg van haar vrienden en weg van de yogaschool die ze bestiert.
Madonna's verschillende rollen in muziek en film lijken verband te houden met de verschillende productieculturen van deze kunstvormen. In haar muzikale carrière kon Madonna zich ontwikkelen tot een veelzijdige artiest: zangeres en danseres, performer in shows en in bijzondere muziekvideo's, die zelf (mede)bepaalt en (mede)creëert wat ze uitvoert, tekstschrijver, componist, producer en manager. In de filmwereld zijn de rolverdelingen tussen uitvoerders en auteurs, tussen acteurs en regisseurs/producenten/scenarioschrijvers, strikter gescheiden. Het is opvallend hoe vrouwen in de Hollywoodfilm overwegend zijn beperkt tot de uitvoerende rol van acteur en hoe auteursfuncties voor het overgrote deel door mannen worden vervuld. Deze grotere ongelijkheid in sekserollen lijkt samen te hangen met de striktere en formelere arbeidsverdeling, de grootschaligheid en het meer industriële karakter van film.
De positie van de zangeres is in popmuziek veelal interessanter, machtiger en veelzijdiger dan die van de filmactrice. Dit blijkt tevens uit het feit dat vrouwen ook op oudere leeftijd in de muziek succesvol kunnen zijn, terwijl in film voor vrouwen de eis om jong en mooi te zijn veel bepalender is. Of zoals Madonna het zegt: "Volgens mij is er in de muziekwereld minder gedoe over leeftijd dan in de filmwereld. Er zijn veel oudere vrouwen die het nog heel goed doen. En iedereen is er nog blij mee ook. Het verschil is natuurlijk dat je in de filmwereld werk van anderen krijgt terwijl je het in de muziekwereld zelf genereert." (Squeeze juli/augustus 2000, jg 5 nr 4, p. 24).
